Het leven zoals het is: pediatrische intensieve zorg in het UKZKF

Agatha, Antoni, Nathalie en Séverine zijn verpleegkundigen binnen de Intensieve Zorg Eenheid (IZE) van het UKZKF. Ze werken er op een hightech eenheid, waar de gezondheidstoestand van de patiënten een intensief toezicht met geavanceerde apparatuur vereist om de aangetaste organen te kunnen vervangen: longen, hart, nier. Een legertje toestellen zorgen er voor ventilatie, ondersteuning van het hart en/of dialyse, terwijl de vitale parameters van de patiënten in real time kunnen worden afgelezen op de schermen die strategisch staan opgesteld op de 1700m² van deze eenheid. Soms gaat er – discreet – een alarm af zonder de rust en de stilte die er op de eenheid heerst evenwel te verstoren. Mijn collega’s bekijken aandachtig de schermen en wisselen een paar woorden met elkaar, waarna een van hen naar het bed van het kind stapt en de anderen zich over de eenheid verspreiden. Op de gang tussen de desk en de kamers van de patiënten maak ik kennis met de overige leden van het team die hier vandaag aan de slag zijn. Annette is kinderverzorgster. Zij zit aan de telefoon en staat in voor de dispatching van de aanvragen van de eenheden, met een alerte blik op het bord waarop al de patiënten staan die momenteel op de eenheid zijn opgenomen. In haar functie, die wat weg heeft van een medisch secretariaat, verlicht zij het werk van haar collega’s door ze administratief te helpen, door de bestellingen door te geven, door de maaltijden te regelen… Zij eigent zich graag deze meerwaarde toe en voelt zich nauw betrokken bij de werking van de eenheid. Anissa en Selbi, de logistiek assistentes, vullen intussen de karretjes van de verpleegkundigen opnieuw aan, terwijl Veva – óók een kinderverzorgster – de medicatie in de juiste kastjes legt zodat iedereen, bij een noodgeval, alles onmiddellijk bij de hand heeft. Bij hen hoor ik precies hetzelfde verhaal. Dan loop ik Hassan en Abdel tegen het lijf, de ‘gasten van het onderhoud’, die de kamer van een kind aan het schoonmaken zijn en intussen wat gezellig babbelen met de ouder, alvorens zich discreet uit de voeten te maken. Aan het eind van de gang blijf ik stilstaan voor een kamer waar Violette, een verpleegster, druk in de weer is met een meisje en haar mama, die aandachtig toekijkt hoe de verpleegster alles in gereedheid brengt voor het toilet van haar dochtertje. Zo, alles staat klaar. De verpleegster lacht nog even naar het meisje en plaatst daarna een scherm voor het bed om moeder en kind de nodige privacy te gunnen, zodat ze dit moment onder hun tweetjes kunnen delen. Zij zet zich aan het bureau naast de kamer en noteert in het computerbestand al de zorgen en de medicatie die zij het meisje enkele minuten eerder heeft toegediend en dit met het oog op de juiste follow-up door het hele team. Een beetje administratie die de verpleegster even weghaalt van bij het bed van het kind, maar in die enkele ogenblikken wordt wél de continuïteit en de veiligheid van de zorgverstrekking gewaarborgd en dat stelt ook de ouders gerust. Wat verderop doen de artsen hun ‘ronde’, samen met Séverine, de hoofdverpleegkundige: dit is het moment voor een stand van zaken van de gezondheidstoestand van ieder kind. Ze gaan alle kamers af met het computerkarretje, waarmee ze toegang hebben tot het dossier van het kind en dat gestaag en in real time wordt geüpdatet. De PG’s en de ‘residenten’ wisselen van gedachten. De IZE is namelijk ook een leerschool voor artsen in opleiding die zich hier de knepen van het vak en de specifieke aspecten van de ziektes en aandoeningen komen eigen maken. Ze zijn gefocust; ik ga ze niet storen… Aan het andere eind van de eenheid loopt een mama met een baby in de armen, wiens borstkas en arm verbrand zijn. Gevolg van een ongelukje thuis met een kokende theepot. Het team dat de brandwonden gaat verzorgen, komt alles in gereedheid brengen: met de nodige verdovings- en kalmeringsmiddelen zou het kind geen pijn en angst mogen voelen bij de zorgverstrekking. De temperatuur op zaal wordt wat hoger gezet zodat het kind het niet te koud zou hebben in het bad. Nadien trekt iedereen zijn beschermende kleding aan (masker, enz.) en wordt de baby in bad gezet. Mama profiteert ervan om wat tot rust te komen. In de kamer ernaast is Fabienne, de kinesiste, met een ander kind bezig aan een gymsessie. Als kinderen lange tijd bedlegerig zijn, verliezen ze hun spierkracht en hebben ze vaak een lange revalidatie nodig. Maar door deze oefeningen en bewegingen gaan ze sneller recupereren.

Daarna komt Fabienne óók naar de zorgruimte met het bad om de verbrande ledematen te mobiliseren en op die manier de aan de wondgenezing gerelateerde verstijving van het gewricht tegen te gaan.

Het kan hier allemaal heel snel omslaan…

Het team dat op deze eenheid werkt, heeft een speciale vorming ‘intensieve zorg bij kinderen’ genoten en waakt 24u op 24u, 7 dagen op 7 over zijn patiënten en werkt daarvoor nauw samen met de overige diensten van het Kinderziekenhuis: artsen, verpleegkundigen, psychologen, sociaal assistentes, logistiek assistentes, onderhoudspersoneel, secretaresses, kinesisten en andere kinderverzorgsters…

En allen werken ze eensgezind om kinderen die er vaak heel erg aan toe zijn de beste kansen te geven en hun een kwalitatief hoogstaande zorgomgeving te bieden. Op deze eenheid is iedere dag anders dan de vorige en weet je nooit wat morgen brengen zal. Vandaag is het hier rustig, maar er wordt mij meermaals op het hart gedrukt dat het hier allemaal heel snel kan omslaan. Dr. Shancy Rooze benadrukt in dit verband dat ‘treuzelen’ hier uit den boze is, dat responsiviteit van vitaal belang is. Je gaat te werk met precisie en je houdt jezelf aan de duidelijke afspraken en procedures. “De nodige afstand bewaren en jezelf toch empathisch opstellen, het is niet simpel, maar je leert het met de tijd en het hangt ook af van je persoonlijkheid,” legt zij me uit bij het begin van ons gesprek. “Door een ‘meta’ houding aan te nemen, kun je de intensiteit van je emoties aan het bed van je patiënt al wat makkelijker opzij schuiven: een kind dat a priori nog een heel leven voor zich heeft…”

Wanneer een patiënt op de IZE belandt, bekommeren wij ons sowieso ook altijd om het hele gezin, zelfs in de meest ernstige en meest stresserende situaties.

Net als overal elders in het Kinderziekenhuis is ook hier iedereen ervan overtuigd dat je een kind niet behandelt zoals een volwassene. “Niets te maken met de intensieve zorg bij volwassenen. De ziekten en aandoeningen zijn namelijk anders, de behandeling is anders,” wordt mij hier uitgelegd. Al jaren is de IZE in het UKZKF een referentie als het erom gaat rekening te houden met de ouders en ze actief te betrekken bij de zorgverstrekking. Wanneer een patiënt op de IZE terechtkomt, dan is het automatisch om het hele gezin dat wij ons bekommeren, ongeacht de ernst en de stress van de situatie. Op deze eenheid draait alles dan ook om dit principe: de architectuur, de kamers voor ouders/kinderen, het onthaal, de ontspanningsruimtes waar ze kunnen babbelen met andere ouders… De ouders zijn altijd welkom op de eenheid en dit, 24u op 24u. Ze hebben het zo al moeilijk genoeg. En dan is het belangrijk dat je als ouder je verhaal kwijt kunt aan andere ouders, dat je wat afstand neemt, want als ouder zit je vaak op de eerste rij bij toch wel erg zware ingrepen. De eenheid heeft er dan ook een erezaak van gemaakt om de ouders nauw te betrekken bij de zorgverstrekking aan hun kind. Je kind eten geven, het zijn badje geven: het zijn stuk voor stuk gebaren die je helpen om een schijn van het gewone leven hoog te houden… En naarmate ze langer blijven, leren ze zelf een aantal medische handelingen te verrichten. “De band met de ouders is van primordiaal belang. Enerzijds, geven wij hun de kans om een handje toe te steken, waardoor ze zich minder machteloos gaan voelen tegenover ziekte en dood,” aldus Dr. Dominique Biarent, diensthoofd IZE. Naast de puur technische handelingen en de zorg is ons metier namelijk voor een groot deel gewijd aan dialoog: informeren, vragen beantwoorden. En ook steun bieden, opdat ze er de moed zouden in houden en het werk van de teams zouden verlichten, door de moraal van het kind hoog te houden.  “Om hun emoties onder controle te houden, hebben ze nood aan informatie.” En het hele gezin, de broers en zussen, de grootouders mogen te allen tijde met het team komen praten over alles wat hen bezighoudt. Ik ga daar iets dieper op in met Elodie, een van de psychologen van het team, die me uitlegt dat de eerste keer dat de broers en zussen naar hier komen, ze voorbereid zijn op wat hun te wachten staat. Wat weten ze precies? De IZE, wat is dat voor iets? Wat stellen ze zich daar bij voor? Kinderen kijken nu eenmaal anders tegen de dingen aan dan volwassenen. Ze pinnen zich vast op details, die ons als volwassenen soms ontgaan. Om ze niet onnodig te verontrusten, vermijden wij om langs de andere kinderen op de eenheid langs te gaan en breken wij het bezoek soms af als wij merken dat ze zich beginnen te ‘roeren’. Voor wie achter blijft, bestaat het werk van de psychologen erin om uit te leggen waarom de patiënten in het ziekenhuis moeten blijven en dienen ze het kind in kwestie psychologisch op te vangen en bij te staan, al naargelang van diens toestand.

 

Je leeft intenser, bewuster; je grijpt al makkelijker naar de essentie van het leven.

“Je kind zien lijden, is pijnlijk voor de ouders. Dat is het ook voor ons.” Meteen de reden waarom pijnbestrijding een ander punt is dat onze bijzondere aandacht verdient. Iedereen ziet erop toe en dit, van zodra er een handeling wordt verricht. “En deze nabijheid, deze bekommernis om alleen het beste te willen voor een kind, maakt dat je een band gaat smeden. Je lacht, je huilt, samen met hen. Dat is heftig. Daarom hebben ook wij af en toe behoefte aan psychologische steun. Wij praten over moeilijke momenten en over de dood met de leden van het pedo-psychiatrische team en wij praten daar ook vaak gewoon als collega’s onder mekaar over.” De persoonlijke verhalen en belevenissen overlappen elkaar: hier leef je intenser, bewuster; je grijpt al makkelijker naar de essentie van het leven, want je ziet elke dag opnieuw dat het leven aan een zijden draadje hangt. Het team van hoofdverpleegkundige Séverine heeft er bewust voor gekozen om shiften van 12 uur te ‘kloppen’, niet alleen voor een optimale opvolging van de zorgverstrekking, maar ook om langere rustperiode in te bouwen in het privéleven. Zo werk je als verpleegkundige bijvoorbeeld maar één op de drie weekends, wat toch wel uitzonderlijk is in dit beroep. Om binnen deze eenheid te werken, komen ze soms van ver, verklapt Antoni ons. En het team heeft de luxe om er enkel de besten uit te pikken, omdat de specificiteit van deze eenheid écht wel iedereen aantrekt. Ieder jaar komen heel wat studenten uit de diverse hogescholen stage lopen op de IZE. Sommigen blijven trouwens in het UKZKF ‘hangen’. Je hoort hier woorden vallen zoals goede sfeer, mekaar helpen, een tweede familie… De oudste van het team is 62 en doet haar job nog steeds met evenveel passie. Meer dan zomaar wat clichés over het beroep van verpleegkundige; alle metiers op deze eenheid zitten op dezelfde golflengte. Het beste van jezelf geven voor deze patiënten en deze gezinnen is zó verrijkend op menselijk vlak! Een beroep mogen uitoefenen met zo’n hightech handelingen in een pediatrische omgeving en meer in het bijzonder in dit ziekenhuis, wordt hier beschouwd als een échte kans. Niet dat het hier allemaal rooskleurig is, want het is soms moeilijk om samen te werken met de verschillende eenheden die alle hun eigen realiteit hebben. Daarom is dialoog zo belangrijk en primeert altijd en overal het belang van het kind. Deze collega’s van de IZE houden van de adrenaline, de techniciteit en de pediatrische werkomgeving. Ze hebben ertoe bijgedragen dat de IZE is kunnen uitgroeien tot de hightech eenheid zoals wij die vandaag kennen en blijven er verder een plaats van maken waar het goed vertoeven is, zowel voor de patiënten als voor hun ouders. Ze hopen allemaal dat hun gezondheid hen niet in de steek zou laten om het ritme van dit veeleisende beroep verder te kunnen blijven volgen, want ze zouden er voor geen geld iets aan willen veranderen. Sommigen zien dit metier dan weer als een verrijking en aanvulling op hun master opleiding in de volksgezondheid. “Eventueel voor wat later volgt, maar vooral om dit topniveau te behouden.”

Tijdens deze ochtend op de intensieve zorgeenheid van het UKZKF heb ik mannen en vrouwen leren kennen wier passie voor het metier het beslist haalt van hun frustratie. De eenheid mag dan wel intensief zijn, de mensen die hier werken, zijn verre van uitgeput…

MR.