In het kader van de Wereld Diabetesdag, die elk jaar in november plaatsvindt, geeft dr. Tenoutasse – hoofd van de diabetologiekliniek van het Universitair KinderZiekenhuis Koningin Fabiola (UKZKF) – een update over de toename van het aantal diabetesgevallen bij kinderen. Deze vaststelling geldt zowel voor diabetes type 1 als voor diabetes type 2 – twee chronische ziekten die in het verwijscentrum worden behandeld.
90 % van de diabetici die in het UKZKF worden behandeld, zijn diabetici van type 1
Elk jaar neemt het aantal gevallen van diabetes type 1 helaas gestaag toe met 3 %. Deze vorm van diabetes – ook wel ‘jeugddiabetes’ genoemd – komt bijna nooit voor na de leeftijd van 40 jaar en is niet gekoppeld aan overgewicht. “Deze toename is moeilijk te begrijpen, omdat de factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van diabetes type 1 niet goed bekend zijn. Genetische voorbeschiktheid en bepaalde omgevingsfactoren worden onderzocht. Zelfs een kind met een uitstekende levensstijl kan aan deze vorm van de ziekte lijden”, zegt dr. Tenoutasse.
Vroegtijdige diagnose van diabetes type 1: alarmsignalen
In België moeten kinderen met diabetes worden opgevolgd volgens pediatrische overeenkomsten. Dit maakt een bijna exhaustieve telling van de gevallen mogelijk. In het UKZKF-verwijscentrum worden ongeveer 3300 kinderen en jongeren onder de 18 jaar met diabetes type 1 behandeld. Deze chronische ziekte vereist meerdere insuline-injecties per dag. Ze kan worden behandeld en vertraagd, maar nooit worden genezen. Dr. Sylvie Tenoutasse raadt aan om bij de minste twijfel naar uw kinderarts te gaan. De voornaamste symptomen? Een kind dat meer plast dan gewoonlijk, meer drinkt, vermagert, erg moe is … Bij diabetes van type 1 en type 2 kan een spoedige behandeling een leven redden.
Technologische vooruitgang ter verbetering van de levenskwaliteit
Er zijn technologische ontwikkelingen die een betere regulering van de bloedsuikerspiegel bij jonge patiënten mogelijk maakt. “We willen deze kinderen de best mogelijke levenskwaliteit bieden, zodat ze zorgeloos kunnen opgroeien, zonder complicaties door hun diabetes”, vervolgt de specialiste. Zoals bepaalde patches die continu waarden vastleggen. In België kregen meer dan 2000 kinderen deze glucosesensoren om hun bloedsuikerspiegel beter te kunnen monitoren. Dit systeem – in de vorm van een patch –, zoals Flash Glucose Monitoring of andere monitoringsystemen zoals Guardian Connect of GlucoMen day, wordt terugbetaald door het ziekenfonds. Hierdoor kunnen meer patiënten hun bloedsuikerspiegel nauwgezet volgen. Er zijn ook minder ziekenhuisopnames door glykemische ontregeling (daling van 16 % naar 4 %).
140 schoolbezoeken per jaar
Jonge patiënten en hun ouders moeten echter goed worden voorgelicht, en leerkrachten moeten worden begeleid. ”Dit is werk van lange adem”, benadrukt Luminita Negoita, verpleegster gespecialiseerd in diabetologie. “We moeten ook meegaan met de nieuwe technologie: met sommige patches kunnen ouders een sms ontvangen op hun smartphone voor een betere monitoring van de zorg voor hun kind. Ook leerkrachten kunnen zich op deze app aanmelden, met name tijdens bosklassen. We gaan regelmatig rond in de scholen. Daarbij wordt belangrijke informatie verstrekt, vooral voor kleine kinderen. Zo leggen we elk jaar min of meer 140 schoolbezoeken af.”
Diabetes type 2: een verhaal van genen en levensstijl
Diabetes type 2, ook wel ouderdomsdiabetes genoemd, komt vaak voor bij mensen met overtollig vetweefsel. De naam ouderdomsdiabetes is ontstaan doordat vooral oudere mensen aan dit type diabetes lijden. Deze ziekte is deels genetisch bepaald. Bij de voorouders van een patiënt zullen veel meer diabetici worden aangetroffen dan in een gewone familie. De ontwikkeling ervan houdt ook verband met een ongezonde levensstijl: overgewicht, gebrek aan lichaamsbeweging, ongezonde voeding, neiging tot zwaarlijvigheid in de familie, enz.
Toename diabetes 2 ook bij kinderen
De laatste jaren is het aantal minderjarige patiënten met diabetes type 2 toegenomen. Enkele jaren geleden meldden deskundigen in de Verenigde Staten dat één op de twee kinderen diabetes type 2 had. ”In België is dat helemaal niet het geval. Van alle kinderen met diabetes heeft minder dan 10 % deze vorm; de meerderheid heeft diabetes type 1. Twee decennia geleden lag dit percentage echter tussen één en twee procent. Maar het aantal gevallen zal de komende jaren naar verwachting toenemen”, legt dr. Tenoutasse uit.
***
|TEAMWORK| Bevordering van een gezonde levensstijl en vroegtijdige behandeling centraal in het multidisciplinaire systeem
Er bestaan strategieën om de ziekte te voorkomen of de ontwikkeling ervan uit te stellen: lichaamsbeweging stimuleren, de kwantiteit en kwaliteit van de voeding verbeteren of gewichtstoename tegengaan. In het kinderziekenhuis werken de teams van de kliniek voor diabetologie, de sportkliniek en de kinderkliniek in balans samen om de patiënten activiteiten en follow-ups aan te bieden die aan hun behoeften zijn aangepast. “Wat diabetes van type 2 betreft, is onze gemeenschappelijke strategie eerder preventie dan genezing. We praten over overgewicht en een gezonde levensstijl tijdens pediatrische consultaties – maar ook op de spoed of bij ziekenhuisopname – om kinderen die onder onze aandacht komen, te identificeren en een check-up aan te bieden. De nadruk ligt ook op de integratie van sport, ongeacht de pathologie, wanneer de toestand van het kind dit toelaat”, legt hoofdarts dr. Beghin uit. De diabetespatiënten en de patiënten van de kinderkliniek in balans kunnen meer bepaald deelnemen aan het programma van de sportkliniek, in samenwerking met de beroepscoaches van Brussels Football waarmee het UKZKF sinds 2019 een partnerschap heeft opgezet.
|ZORGTRAJECT| Workshops rond diabetes: informeer naar het programma!
Afhankelijk van de ziekte, de leeftijd, de behoeften en de interesses stelt het multidisciplinaire team voor om deel te nemen aan individuele of collectieve workshops om elkaar te helpen en in vertrouwen te kunnen praten over thema’s zoals gevoelens, gewaarwordingen, meisjeskwesties, enz. Andere workshops hebben een educatief doel, zoals de voedingsworkshops om op een leuke en immersieve manier het belang van de voedselpiramide te leren.
| TRANSITIE | Een gepersonaliseerd autonomiseringstraject om de overgang naar het ziekenhuis voor volwassenen te vergemakkelijken
Zodra ze 16 jaar of ouder zijn, beginnen de patiënten aan een overgangsprogramma. Wat is de bedoeling hiervan? Het waarborgen van de continuïteit van de zorg, zodat de patiënt die binnen het team werd opgevolgd, niet verliest wat hij al heeft verworven en zo zelfstandig mogelijk met zijn ziekte kan omgaan. Op het moment van de overgang naar een dienst voor volwassenen moet de patiënt zijn ziekte kennen, beslissingen in verband met zijn behandeling kunnen begrijpen, weten hoe hij de symptomen onder controle moet houden, in staat zijn alarmsignalen te herkennen en dus weten wanneer hij naar het ziekenhuis moet komen. Kortom, hij moet actor van zijn eigen gezondheid zijn. “Concreet brengen we het onderwerp voorzichtig aan en als de patiënt zich er klaar voor voelt, stellen we hem een eerste gemeenschappelijke consultatie voor. We willen ons echt aanpassen aan zijn tempo. Deze overgang van de pediatrie naar een ‘volwassen’ behandeling is voor hen synoniem voor autonomie, meer vrijheid. Andere patiënten kunnen zich dan weer in de steek gelaten voelen. Vandaar het belang van een geleidelijk proces en vooral een proces dat aan elke patiënt is aangepast”, legt dr. Tenoutasse uit.
Meer info : Diabetologie – UKZKF (huderf.be)